07042014

Ik las vanmorgen een mooi artikel onder de kop "Een paleis in een boerendorp" in het DvhN. Het is haast niet voor te stellen, maar eind jaren zestig dreigde een van de mooiste kerken in Groningen te bezwijken onder de slopershamer. Een krappe meerderheid in de gemeente vond dat het eerbiedwaardige, maar enigszins vervallen godshuis uit 1298 plaats moest maken voor een zwembad. Alleen door het overlopen van een sociaaldemocraat naar het kamp van de tegenstanders werd het monumentale kerkpand gered. Wie anno 2014 de kerk bekijkt, kan zich de sloperswoede van destijds niet voorstellen. ,,Dit is een meesterwerk, het is een van de mooiste kerken van Nederland. Door de bouwstijl, de prachtige details en niet te vergeten de zeer bijzondere fresco’s’’, zegt kerkgids Nick Kieft uit Noordbroek. Veel van de kerk is onbekend. Wie hem heeft gebouwd, ontworpen en betaald, bijvoorbeeld. En hoe kwamen zulke eenvoudige dorpelingen aan de kennis om zo’n complex gebouw op te trekken te midden van klei, zand en water? ,,Hij viel onder het bisdom van Münster, maar helaas zijn veel gegevens verloren gegaan in de loop de eeuwen. En in de oorlog is daar zwaar gebombardeerd’’, verklaart Kieft. Hij laat de kerk zien en demonstreert de nieuwste aanwinst: een multimediale presentatie over verplaatste kerken. Dat waren kerken die destijds opnieuw werden gebouwd, nadat de dorpen een nieuwe stek hadden gezocht. Dat gebeurde in die tijd wel vaker in Noord-Groningen. Door de onstuimige Dollard moesten de bewoners een heenkomen zoeken op hogere gronden, waar ze niet werden bedreigd door hoogwater. ,,Het was een combinatie van overstromingen en het natter worden van de grond. Dijkenwaren niet best in die tijd, watermolens waren nog niet uitgevonden’’, doceert Kieft. Niet alleen Noordbroek werd zo verplaatst, dat gebeurde ook met Zuidbroek, Eexta en Midwolda. En die plaatsen hadden geluk, want in de loop der tijden verzwolg de Dollard zo’n 33 dorpjes. De kerk van Noordbroek werd verplaatst naar een zandrug. Zo tegen 1300 begon daar de bouw van het nieuwe godshuis, een klus die ruim dertig jaar duurde. Bijna alle bouwmaterialen werden ter plekke gemaakt. Achter de kerk is nu een houten frame geplaatst. Wie daar doorheen tuurt, kijkt in de richting waar vroeger De Siep stroomde, een getijde riviertje van de Dollard. Bij stormvloed kwamen de golven akelig dichtbij. Binnen vallen vooral de fraaie gewelven en de prachtige schilderingen aan het plafond op. De Bijbelse taferelen moeten veel indruk op de gelovigen hebben gemaakt. Bijzonder is de voorstelling van het laatste oordeel. Links de gelukkigen die naar de hemel gaan, rechts die voor het vagevuur. ,,Als je goed kijkt, zie je dat daar zelfs een bisschop en een monnik bij zijn. Dus men nam destijds aan dat zelfs die mensen in de hel konden belanden’’, weet Kieft.